تغییر نام آذربایجان به شمالغرب ایران

این شمالغرب کشور کجاست ؟ - باقري حمیدي

سرزمین ایران از روزگاران گذشته به منطقه های کوچکی تقسیم شده است . اساس این تقسیم بندی ها از اول مسائل زبانی و قومی بوده است . هر منطقه ی زبانی دارای اقلیم یگانه ای نیز بوده است . یگانگی زبان و اقلیم در هر منطقه باعث شده مردم ساکن در هر یک از این منطقه ها از نظر ذهنیت تاریخی ، نگرش به هستی و حتی قیافه و خیالبافی از مردم مناطق دیگر متفاوت باشند . چنین تفاوتی باعث پدید آمدن نام های مختلفی هم شده است . مناطق گوناگون ایران با نام های یگانه ی خراسان ، سیستان ، بلوچستان ، فارس ، خوزستان ، لرستان ، ایلام ، کردستان ، آذربایجان ، گیلان ، مازندران ، ترکمن صحرا ، اصفهان و کویر مرکزی شناخته می شوند . هر یک از این مناطق نیز در گذر زمان ، خود به واحدهای کوچکی تقسیم شده است . کویر به واحدهای کرمان ، یزد و سمنان تقسیم شده است . برخورد مردم مناطق کویر و زاگرس در پارس مرکز ایران هم منطقه ی اصفهان را شکل داده است .

آنچنان که می دانیم گزارشگران هواشناسی ناچار هستند برای گزارش هوای ایران از واژه های شمال ، جنوب ، مشرق و مغرب و فاصله ی بین این جهت های اصلی استفاده کنند . این جهت ها برای هواشناسان مناسب هستند زیرا با چنین کلی گویی احتمال نادرست بودن گزارش را در محدوده ی یک منطقه ی خاص در نظر می گیرند . اما استفاده از این واژگان هواشناسی برای نام بردن مناطق جغرافیایی طبیعی نادرست و پرسش برانگیز است .

از اوایل دهه ی هفتاد خورشیدی استفاده از واژه ی شمالغرب کشور به جای آذربایجان در تلویزیون ایران ، برخی از نهادهای دولتی ، چند موسسه ی خصوصی و تعدادی از مطبوعات بومی رایج شد . این در حالی است که قرینه های این واژه ، یعنی شمال شرق ، جنوب غرب و جنوب شرق به جای خراسان ، خوزستان و سیستان و بلوچستان هرگز استفاده نشد و نمی شود . واژه ی شمالغرب کشور به طور مشخص به منطقه ای گفته می شود که به شکل دقیق همان آذربایجان است . آذربایجان منطقه ای جغرافیایی به شمار می رود که به دلایل سیاسی به استانهای آذربایجان غربی ، آذربایجان شرقی ، اردبیل ، زنجان ، قزوین و همدان [و مركزي] تقسیم شده است . معیار قرار گرفتن شهرها در درون آذربایجان ، زبان یکسان مردم ساکن در آن شهرهاست .

چندی است تغییر نام نواحی درون آذربایجان نیز رایج شده است . امروزه برای نامگذاری مکان های آذربایجان از نام های بیگانه با این منطقه استفاده می شود . به طور مثال در سال ۱۳۸۶، شورای نامگذاری استان نام قورو گول را به نام بی معنی صدرا تغییر داد . این تغییرات بر نگرش سیاسی و غیرعلمی نادرستی اشاره دارند . تغییر نام آذربایجان به شمالغرب ایران تنها به آشفتگی ذهنیت تاریخی مردمان ساکن آن از موقعیت مکان و در نتیجه مفهوم زمان می انجامد و آشفتگی دریافت ، پاسخ های آشوب گرانه ای را بر می انگیزد .

آذربایجان نام جغرافیایی منطقه ای کوهستانی است که مردم ساکن در آن به زبان ترکی صحبت می کنند و نویسندگان بزرگ آذربایجان در حوزه های سفرنامه ( زین الهابدین مراغه ای ) ، تفسیر قرآن ( محمد حسین طباطبایی ) ، ادبیات ( صمد بهرنگی ) ، شعر ( استاد شهریار ) ، داستان ( غلامحسین ساعدی ) ، نقد ادبی ( رضا براهنی ) و هجو ( کریمی مراغه ای ) از قله های این علوم در تاریخ هستند و در کتاب های خود از این منطقه با نام آذربایجان یاد کرده اند.