Soyadsonluqları məcburi şəkildə milliləşdirilməlidir

Yazar: BAKI TƏBRİZ @ May 19, 2009 11:02

VƏTƏNDAŞ HƏMRƏYLİYİ PARTİYASININ BƏYANATI

1991-ci il oktyabrın 18-dən – Müstəqilliyin Bərpası Aktının qəbulundan 18 ilə yaxın vaxt keçməsinə və bu vaxt ərzində Azərbaycanın suf\veren ölkə kimi dünyada tanınmasına, beynəlxalq aləmdə bitərəf, bərabərhüquqlu, etibarlə tərəfdaş kimi özünü təsdiqləməsinə baxmayaraq, yenə də rus imperiyasından qalma yanlış ənənələrin davam etməsi təbii ki, bizi narahat etməyə bilməz. Bu sırada əsas yerlərdən birini isə 18 ildi müstəqil olan Azərbaycan vətəndaşlarının hələ də rus soyad sonluqlarından – ov, yev-lərdən ayrılmamasıdır.



Rus dilindən təcavüz kimi istifadə edilməsinin əsası kimi rusların Azərbaycana qarşı assimlyasiya-ruslaşdırma siyasətinə nəzər salaq.

1. Azərbaycan soyadlarını ruslaşdırmaq məqsədilə soyadlarımızın sonuna –ov, -ev, şəkliçisi artırıldı və bununla da kökü çox qədimlərə gedib çıxan –lı, -li, -lu, -lü, -uşağı kimi soyad sonluqlarımızın unutdurulmasına cəhd edildi.

(Müqayisə üçün: Bizimlə eyni coğrafi məkanda yaşayan gürcülərin –dze, -şvili, ermənilərin –yan, -yanç soyad sonluqları dəyişdirilməmişdi).

2. Dilimizi ruslaşdırmaq məqsədi ilə şəxs adlarımızı və coğrafi adlarımızı tərtib edir, onları tanınmaz hala salırdılar. Bu da millətimizin daüaqlarını psixoloji və mənəvi cəhətdən sarsıdırdı. Bütün bu məqsədyönlü siyasət aşağıdakı şəkildə aparılırdı:

a) Ad, soyad və ata adları bilərəkdən təhrif olunurdu. Məsələn: Yaqub Yaqubov əvəzinə Yakubov, Qulu Quliyev əvəzinə Kuli Kuliyev, Qara Qarayev əvəzinə kara Karayev, «oğlu» əvəzinə «oqlı», «qızı» əvəzinə «kızı» və s. yazılırdı.

b) Coğrafi adlar və topnimlər bilərəkdən təhrif olunurdular. Məsələn: Quba əvəzinə kuba, Araz əvəzinə Araks, Qusar əvəzinə Kusar, Qax əvəzinə Kaxi, Balakən əvəzinə Belokan, Şamaxı əvəzinə Şemaxa və s. yazılırdı.

Rus dilinin əlifbasında Azərbaycan dilinin bütün səslərini və incəliklərini əks etdirmək üçün kifayət qədər hərflər olduğu halda, bütün bu yanıltmacoyununun həyata keçirilməsində bir məqsəd vardı: türklərin bir millət kimi rus imperiyasının daxilində əridilməsi.

Təəssüf ki, Milli kimliyimizə xəyanət kimi həyata keçirilən bu akt hələ də aradan qaldırılmayıb və müstəqil Azərbaycan dövlətinin yönəticiləri soyad sonluqlarının milliləşməsi məsəlsinə biganə yanaşmaqda davam edirlər. Bu təşəbbüsdə bulunan ayrı-ayrı vətənpərvər vətəndaşlar isə soyadlarını dəyişmək istəyəndə ciddi təzyiqlərə məruz qalır, çoxlu güc, əsəb və pul sərf edirlər.

Azərbaycan soyadlarının sonluğunda rus şəkilçiləri –ov, -ev qalması bir millət kimi bizim şərəf və ləyaqətimizə təhqirdir.

Təsadüfi deyil ki, son günlərdə Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərində yaşanan gərginlik zamanı bir sıra qüvvələr soyad sonluqlarından imtina etməmyimizi Milli çatışmamazlıq və əsarətə meyllilik kimi xarakterizə etməyə cəhd etdilər.

Bütün bunları nəzər alaraq Azərbaycan hakimiyyətindən milli soyad sonluqlarının məcburi qaydada tətbiq olunması üçün qərar verməsini və gecikmiş də olsa, bu sahədə əməlli addımların atılmasını tələb edirik.

VHP Siyasi Şurası